Arka planı flu yapmak ya da net alan derinliği

Uzun bir aradan sonra tekrar merhaba. Biliyorum bir çoğunuz için arka planı flu yapmak ya da net alan derinliği konusu çok basit gibi duruyor; ama yazılarıma gelen yorumların bir kısmı sadece bu konuyla ilgili; bu yüzden başlı başına bu konuyu ele alan bir yazı yazma ihtiyacı doğdu. Yazıda herkesin işine yarayacak bilgiler olabilir, ya da ekleyeceğiniz başka bilgiler. Okuyun be ya.

Net Alan Derinliği nedir?

Öncelikle ilk bilinmesi gereken şey net alan derinliği kavramıdır. Net Alan Derinliği ya da Depth of field (DOF) olarak ta karşınıza çıkabilir. Net alan derinliğini şu şekilde tarif edebiliriz.

Fotoğraf çekerken bir objeyi ya da modeli netlediğimizde aslında bir uzaklık ayarı yapmış oluruz. Dolayısıyla o uzaklıkta olan her şey fotoğrafta net olarak çıkacaktır. Aynı zamanda bu uzaklıktan bir miktar yakında olanlar ve bir miktar uzakta olanlar da net olacaktır. İşte bu fotoğrafta net olarak çıkan bölgeye Net Alan Derinliği denmektedir.

Bu alanın dışında bulunan (ister önde ister arkada) her şey flu ya da bulanık olacaktır. Net alan derinliği dışında kalan bu flu kısım bokeh olarak adlandırılır. Net alan derinliği ne kadar az ise arka plan o kadar iyi bulanık ya da flu olacaktır, yani tam istediğiniz. Peki asıl soruya gelelim Net alan derinliğini nasıl düşük tutarız?

Net alan derinliğine etki eden faktörler nelerdir?

Net alan derinliğine etki eden faktörler oldukça fazla, bunların bir kısmını kontrol edebilirsiniz ve böylelikle net alan derinliğini büyütüp küçültebilirsiniz. Bir kısmına ise müdahale etme şansınız olmayabilir. Bilmeniz gereken en önemli etken diyafram değeridir. Diyafram açıldıkça net alan derinliği azalır ve arka plan daha çok bulanık hale gelir. Yani f/4 yerine f/2.8 kullanarak arka planı daha iyi flu yapabiliriz.

Başka bir etken ise netlediğimiz objenin makinemize olan uzaklığıdır. Daha yakın bir obje ya da modeli netlememiz durumunda daha düşük bir net alan derinliği elde edebiliriz. Bunu test ederek rahatlıkla görebilirsiniz.

Bir başkası ise kullandığımız fotoğraf makinesinin sensör boyutudur. Sensör boyutu büyüdükçe net alan derinliği düşmektedir. Zaten kompakt makinelerle ya da cep telefonları ile yapılan çekimlerde arka planın flu olmamasının sebebi bu cihazlarda kullanılan sensörün çok küçük olması ve dolayısıyla net alan derinliğinin fazla olmasıdır. Bu bakımdan aynı diyafram değerlerinde Full Frame bir gövde ile elde edilen net alan derinliği m4/3 makine ile elde edilenin yarısı kadardır. (m4/3 makineler 2x krop çarpanlıdır.)

Elimizdeki makine ile en iyisi net alan derinliğini nasıl yapabiliriz?

Öncelikle yapmanız gereken makinenizi diyafram öncelikli mod seçeneğine ayarlamak. Sonra diyaframı izin verilen en açık pozisyona getirmek (yani rakam olarak en düşük rakama getirmek). Kullanacağınız odak uzaklığı 50 ila 100mm arasında olabilir. Devamında model ya da objeyi belli bir mesafeye getirmek, mesela 2m olabilir. Arka planın modele ya da objeye mümkün mertebe uzakta olmasına dikkat etmelisiniz böylelikle etkiyi artırabilirsiniz. DSLR ve kit objektifle bu etkiyi yaratmak biraz zor olsa da, 50mm f/1.8 gibi oldukça uygun fiyatlı bir objektif satın alarak sorunu halledebilirler.

Objektifin odak uzaklığının net alan derinliğine etkisi yoktur

Bu başlığı bilinen yanlış bir bilgiyi düzeltme adına ekliyorum. Kullandığımız objektifin odak uzaklığının net alan derinliğine etkisi yoktur. Aslında uzun odak uzaklığında daha iyi bir bokeh oluşuyor gibi görünse de bu sadece ufak bir yanılsamadan ibaret. Uzun odaklı objektiflerle yapılan çekimlerde oluşan Perspektif Yığılması etkisi sebebiyle daha kaliteli bir bokeh oluşur ve obje arka plandan daha kolay ayırt edilebilir hale gelir; fakat kesinlikle net alan derinliği değişmez. Burada aslolan netleme mesafesindeki kadraj ölçülerimizdir.

Detaylı okumalar ve hesaplamalar için Wikipedia’nın DOF makalesine bakabilirsiniz. Alan Derinliği Hesapla sayfasını kullanarak net alan derinliğini bulabilirsiniz, mobil cihazlar için DOF hesaplayan bazı programlar mevcut, bunlar da pratikte çok işinize yarayabilirler. Örneğin benim severek kullandığım DOF Plus uygulaması gibi. Bu etkiyi en iyi şekilde simule eden web sitelerinden birisi dofsimulator.net‘e bakabilirsiniz.